Εκπαίδευση ημίπληκτου άνω άκρου
Από το 2018 το ιατρείο συνεργάζεται με το εργαστήριο πληροφορικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης για την εξέλιξη προγράμματος που εκπαιδεύει το άνω άκρο ασθενών με ημιπληγία. Το πρόγραμμα αυτό γίνεται με την χρηματοδότηση ΕΣΠΑ.
Η έρευνα στηρίζεται στην εκπαίδευση κίνησης των ασθενών. Έχει βρεθεί ότι η συστηματική επανάληψη κίνησης που είναι αδύναμη, βοηθά αρκετά στην μονιμοποίησή της και στην ‘εγχάραξη’ της στον ΚΝΣ. Έχουν αναπτυχθεί αρκετά συστήματα εκπαίδευσης άνω άκρου, που σκοπό έχουν την όσο το δυνατόν σωστή επανάληψή και πυροδότηση της κίνησης. Για το σκοπό αυτό αρχικά χρησιμοποιούσαμε την μέθοδο του καθρέπτη όπου ο ασθενής έβλεπε το καλό του χέρι και προσπαθούσε να κουνήσει το ημίπληκτο. Στη πορεία κατασκευάστηκαν ρομποτικά μηχανήματα με βραχίονες που ο ασθενής στήριζε το χέρι του σε έναν εξωσκελετό και αυτό τον βοηθούσε να μην έχει καθόλου βάρος. Το ρομποτικό είχε αντίστοιχο πρόγραμμα που τον προκαλούσε να κινήσει το χέρι του ώστε να κάνει τις κινήσεις που χρειαζόταν. Τέτοια ρομποτικά συστήματα εξελίχθηκαν και πιστοποιήθηκε η θετική προσφορά τους στην εκπαίδευση του άνω άκρου. Μεγάλο μειονέκτημα ήταν η τιμή τους (συνήθως αρκετά ακριβά) και η δυσκολία σωστής τοποθέτησης του ασθενούς στο μηχάνημα.
Βλέποντας την εξέλιξη της τεχνολογίας και αναγνωρίζοντας ότι η επανάληψη της κίνησης βοηθά στην εγκατάσταση της στο ημίπληκτο άνω άκρο, αντιληφθήκαμε την αναγκαιότητα για την ανάπτυξη ενός συστήματος που θα καθοδηγούσε τον ασθενή να εκτελέσει σωστά και επαναλαμβανόμενα τις κινήσεις του άνω άκρου. Θα έπρεπε όμως να είναι απλό και εύκολο για να το ξεκινήσει ο ασθενής. Σκοπός είναι να μπορεί να το κάνει στο σπίτι του και να είναι αρκετά φτηνό ώστε να μην είναι ακριβή η συνεδρία.
Ξεκινήσαμε τη συνεργασία του ιατρείου με το εργαστήριο πληροφορικής του ΑΠΘ για την εξέλιξη ενός συστήματος εύκολου, ευκίνητου, αξιόπιστου και προσιτού για την εκπαίδευση του ημίπληκτου άνω άκρου. Επιλέχθηκε λοιπόν ένας αισθητήρας, που αντιλαμβάνεται τις κινήσεις του άνω άκρου σε συγκεκριμένο πεδίο και δημιουργεί ένα ομοίωμα αεροπλάνου που κινείται πάνω στην οθόνη του υπολογιστή ανάλογα με τις κινήσεις του άκρου. Ο σκοπός είναι ο ασθενής με τις κινήσεις του να περάσει το ομοίωμα του αεροπλάνου μέσα από πύλες (gates) δηλαδή ορθογώνια σχήματα.
Η καταγραφή των κινήσεων, όπως επίσης και η αποθήκευσή τους επιτρέπει στον θεραπευτή να παρακολουθεί την εξέλιξη των ασθενών ακόμα και αν το μηχάνημα βρίσκεται στο σπίτι του ασθενούς. Η συστηματική χρήση του βοηθά στην πυροδότηση φυσιολογικότερων κινητικών προτύπων, άρα και πρόκληση της κίνησης του άνω άκρου με στόχο την λειτουργική επανένταξη του ασθενούς
Η λειτουργία του προγράμματος είναι σχετικά απλή, μπορεί να στηθεί σε οποιοδήποτε μέρος, και έχει αυτόματη σύνδεση του με κεντρικό υπολογιστή ώστε να φορτώνονται όλα τα δεδομένα της εκπαίδευσης. Με αυτόν τον τρόπο ο ιατρός έχει εικόνα των συνεδριών που κάνει ο ασθενής, τις επιτυχίες του και της εξέλιξης του ασθενούς. Μπορεί από μακριά να ρυθμίσει το βαθμό δυσκολίας του προγράμματος ή να τροποποιήσει το χρόνο θεραπείας που θα γίνεται. Στο ιατρείο έχουμε χρησιμοποιήσει το πρόγραμμα αυτό σε αρκετούς ασθενείς που έχουν σημαντική βελτίωση της χρήσης του χεριού τους.
1.Motor Learning Enhances Use-Dependent Plasticity P Celnik A Bastian, The Journal of Neuroscience, March 8, 2017 • 37(10):2673–2685 • 2673 2.Neurofeedback learning for mental practice rather than repetitive practice improves neural pattern consistency and functional network efficiency in the subsequent mental motor execution Dongha Lee, Changwon Jang Hae-Jeong Park NeuroImage 188 (2019) 680693
3.Mirror Therapy Enhances Motor Performance in the Paretic Upper Limb After Stroke: A Pilot Randomized Controlled Trial Selvaraj Samuelkamaleshkumar, MOT, Stephen Reethajanetsureka, Archives of Physical Medicine and Rehabilitation 2014;95:2000-5
4.Effects of Robot-Assisted Therapy for the Upper Limb After Stroke: A Systematic Review and Meta-analysis Janne M. Veerbeek, PhD, Anneli C. Langbroek-Amersfoort, MSc Neurorehabilitation and Neural Repair 2017, Vol. 31(2) 107 –121
5.Upper Limp Movement Analysis of Patients with Neuromuscular Disorders Using Data from a Novel Rehabilitation Gaming Platform Achilleas Chytas, Dimitris Fotopoulos, Vassilis Kilintzis, Theodoros Loizidis and Ioanna Chouvarda J. Henriques et al. (Eds.): MEDICON 2019, IFMBE Proceedings 76, pp. 661–668, 2020. https://doi.org/10.1007/978-3-030-31635-8_79